Çekme dayanımına göre ifade edilen yapı çelikleri öncelikle çekme dayanımları ve akma sınır değerleri gözönünde tutularak, köprü yapımı, taşıt yapımı, çelik konstrüksiyon ve makine konstrüksiyonlarında kullanılan, çoğunlukla haddelenmiş halde, kısmen normal tavlı olarak kullanılan çeliklerdir. Bu çelikler alaşımsız çelik olarak tanımlandıklarından, mekanik özellikleri büyük ölçüde karbon miktarına bağlı olmasına karşılık başta azot ve fosfor olmak üzere üretim hammaddelerinden ve üretim yöntemlerinden kaynaklanan mangan, silisyum, bakır ve kükürt elementleri de önem taşımaktadır.
KİMYASAL BİLEŞİM | ||||||||
Mlz.no | Sembol | döküm tarzı * | ısıl işlem ** | C | N max | Al max | P max | S max |
1.0035 | St33 | - | U,N | - | - | - | - | - |
1.0037 | St37-2 | - | U,N | 0,17 (max) | 0,007 | - | 0,05 | 0,05 |
1.0116 | St37-3 | RR | U,N | 0,17 (max) | - | 0,02 | 0,04 | 0,04 |
1.0044 | St44-2 | R | U,N | 0,21 (max) | 0,007 | - | 0,05 | 0,05 |
1.0144 | St44-3 | RR | U,N | 0,20 (max) | - | 0,02 | 0,04 | 0,04 |
1.0570 | St52-3 | RR | U,N | 0,20 (max) | - | 0,02 | 0,04 | 0,04 |
1.0050 | St50-2 | R | U,N | 0,30 (max) | 0,007 | - | 0,05 | 0,05 |
1.0060 | St60-2 | R | U,N | 0,40 (max) | 0,007 | - | 0,05 | 0,05 |
1.0070 | St70-2 | R | U,N | 0,50 (max) | 0,007 | - | 0,05 | 0,05 |
* )U: kaynar döküm R: sakin döküm RR: özel sakin döküm
**)U: sıcak haddelenmiş başka işlem görmemiş N: normal tavlanmış
KİMYASAL BİLEŞİM | |||||||||||
Mlz.no | Sembol | AISI-SAE | C | Si | Mn | Pmax | Smax | Cr | Mo | Ni | V |
1.0402 | C 22 | 1020 | 0,18 0,25 |
0,15 0,35 |
0,30 0,60 |
0,045 | 0,045 | ||||
1.0501 | C 35 | 1035 | 0,32 0,39 |
0,15 0,35 |
0,50 0,80 |
0,045 | 0,045 | ||||
1.0503 | C 45 | 1045 | 0,42 0,50 |
0,15 0,35 |
0,50 0,80 |
0,045 | 0,045 | ||||
1.0535 | C 55 | 1050 | 0,52 0,60 |
0,15 0,35 |
0,60 0,90 |
0,045 | 0,045 | ||||
1.0601 | C 60 | 1060 | 0,57 0,65 |
0,15 0,35 |
0,60 0,90 |
0,045 | 0,045 |
Mlz.no | Sembol | AISI-SAE | KULLANIM ALANLARI |
1.0402 | C 22 | 1020 | Taşıt makine , motor ve aparat yapımında çok az zorlanan parçalar |
1.0501 | C 35 | 1035 | makine , aparat ve taşıt yapımında |
1.0503 | C 45 | 1045 | Taşıt makine , motor ve aparat yapımında orta zorlamalı parçalar |
1.0535 | C 55 | 1050 | makine, taşıt ve motor yapımında , aktarma organımili, dişlisi gibi yüksek zorlamalı parçalar |
1.0601 | C 60 | 1060 | makine ve taşıt imalatında, mil, aks, pim v.b gibi çok zorlamalı parçalar |
KARBON ÇELİKLERİNİN TEMİNİNDE MEKANİK ÖZELLİKLER
Malzeme temininde garanti edilecek özellikler | |||||||||
çap mm |
Akma sınırı (0,2 sınır) |
çekme dayanımı |
kopma uzaması Lₒ =5dₒ |
||||||
Yt | Bç | Fp | |||||||
Mlz.no | Sembol | AISI-SAE | Brinell Sertliği BSD30(<) | MPa (min) |
MPa (min) |
% ( min ) | |||
1.0402 | C 22 | 1020 | 156 | 123 174 |
- | 16 40 |
235 | 410 520 |
27 |
1.0501 | C 35 | 1035 | 183 | 143 197 |
- | 160 100 |
275 | 490 635 |
21 |
1.0503 | C 45 | 1045 | 207 | 163 217 |
- | 160 100 |
330 | 590 735 |
17 |
1.0535 | C 55 | 1050 | 229 | - | 229 | 160 100 |
360 | 660 830 |
15 |
1.0601 | C 60 | 1060 | 241 | - | 241 | 160 100 |
385 | 685 880 |
14 |
KARBON ÇELİKLERİNİN ISIL İŞLEM KOŞULLARI VE ÖZELLİKLERİ
sıcak şekillendirme sıcaklığı | yumuşak tavlama sıcaklığı | yumuşak tavlamada sertlik | normal tavlama sıcaklığı | sert.ortam ve soğut.sıcak | Meneviş sıcaklığı | ||||
Mlz.no | Sembol | AISI-SAE | ᵒC | ᵒC | ≥ BSD 30 | ᵒC | su ᵒC |
yağ ᵒC |
ᵒC |
1.0402 | C 22 | 1020 | 1100 900 |
650 700 |
156 | 880 910 |
860 890 |
870 900 |
540 680 |
1.0501 | C 35 | 1035 | 1100 850 |
650 700 |
183 | 860 890 |
840 870 |
850 880 |
540 680 |
1.0503 | C 45 | 1045 | 1100 850 |
650 700 |
207 | 840 870 |
820 850 |
830 860 |
540 680 |
1.0535 | C 55 | 1050 | 1100 850 |
650 700 |
229 | 830 860 |
805 835 |
815 845 |
540 680 |
1.0601 | C 60 | 1060 | 1100 850 |
650 700 |
241 | 820 850 |
800 830 |
810 840 |
540 680 |
KARBON ÇELİKLERİNİN KESİTE VE ISLAH İŞLEMİNE BAĞLI OLARAK MEKANİK ÖZELLİKLERİ
ISLAH EDİLMİŞ HALDE MEKANİK ÖZELLİKLERİ | ||||||||||||||||||||||
Akma sınırı (Re) | Çekme dayanımı (Rm) | Kopma uzaması (A) | Kesit daralması (Z) | Çentik darbe (DVM) | ||||||||||||||||||
≤16 mm |
>16 ≤40 mm |
>40 ≤100 mm |
>100 ≤160 mm |
≤16 mm |
>16 ≤40 mm |
>40 ≤100 mm |
>100 ≤160 mm |
≤16 mm |
>16 ≤40 mm |
>40 ≤100 mm |
>100 ≤160 mm |
≤16 mm |
>16 ≤40 mm |
>40 ≤100 mm |
>100 ≤160 mm |
≤16 mm |
>16 ≤40 mm |
>40 ≤100 mm |
>100 ≤160 mm |
|||
Mlz.no | Sembol | AISI-SAE | ≥ Mpa | Mpa | > % | > % | >J | |||||||||||||||
1.0402 | C 22 | 1020 | 350 | 300 | - | - | 550 700 |
500 650 |
- | - | 20 | 22 | - | - | 40 | 45 | - | - | - | - | - | - |
1.0501 | C 35 | 1035 | 430 | 370 | 320 | - | 630 780 |
600 750 |
550 700 |
- | 17 | 19 | 20 | - | 35 | 40 | 45 | - | - | - | - | - |
1.0503 | C 45 | 1045 | 500 | 430 | 370 | - | 700 850 |
650 800 |
630 780 |
- | 14 | 16 | 17 | - | 30 | 35 | 40 | - | - | - | - | - |
1.0535 | C 55 | 1050 | 550 | 500 | 430 | - | 800 950 |
750 900 |
700 850 |
- | 12 | 14 | 15 | - | 25 | 30 | 35 | - | - | - | - | - |
1.0601 | C 60 | 1060 | 580 | 520 | 450 | - | 850 1000 |
800 950 |
750 900 |
- | 11 | 13 | 14 | - | 20 | 25 | 30 | - | - | - | - | - |
GENEL YAPI ÇELİKLERİNİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ
Çekme day(Rm) | Akma sınırı (Re) | Kopma uzaması (A) | Katlama ** (180ᵒ) | |||||||||||||||||
< 3 mm |
≥3 ≤100 mm |
≤16 mm |
≥16 ≤40 mm |
≥40 ≤43 mm |
≥63 ≤80 mm |
≥80 ≤100 mm |
≥3 ≤40 mm |
≥40 ≤43 mm |
≥63 ≤80 mm |
≤3 mm |
≥3 ≤63 mm |
≥63 ≤100 mm |
ISO ısıl işlem |
≥10 ≤16 mm |
≥16 ≤63 mm |
≥63 ≤100 mm |
||||
Mlz.no | Sembol | Mpa | ≥ Mpa | yön* | ≥ % | *** | ᵒC | ≥J | ||||||||||||
1.0035 | St33 | 310 540 |
290 510 |
185 | 175 | - | - | - | → ↑ |
18 16 |
- | - | 2,5a 3a |
3a 3,5a |
- | U,N | - | - | - | - |
1.0037 | St37-2 | 360 510 |
340 470 |
235 | 225 | 215 | 205 | 195 | → ↑ |
26 24 |
25 23 |
24 22 |
0,5a 1,5a |
1a 2a |
1,5a 2,5a |
U,N | 20 | 27 | - | - |
1.0116 | St37-3 | 360 510 |
340 470 |
235 | 225 | 215 | 215 | 215 | → ↑ |
26 25 |
25 24 |
24 23 |
0,5a 1,5a |
1a 2a |
1,5a 2,5a |
U N |
0 -20 |
27 27 |
27 27 |
23 23 |
1.0044 | St44-2 | 430 580 |
410 540 |
275 | 265 | 255 | 245 | 235 | → ↑ |
22 20 |
21 19 |
20 18 |
2a 2,5a |
2,5a 3a |
3a 3,5a |
U,N | 20 | 27 | 27 | - |
1.0144 | St44-3 | 430 580 |
410 540 |
275 | 265 | 255 | 245 | 235 | → ↑ |
22 20 |
21 19 |
20 18 |
2a 2,5a |
2,5a 3a |
3a 3,5a |
U N |
0 -20 |
27 27 |
27 27 |
23 23 |
1.0570 | St52-3 | 510 680 |
490 630 |
355 | 345 | 335 | 325 | 315 | → ↑ |
22 20 |
21 19 |
20 18 |
2a 2,5a |
2,5a 3a |
3a 3,5a |
U N |
0 -20 |
27 27 |
27 27 |
23 23 |
1.0050 | St50-2 | 490 660 |
470 610 |
295 | 285 | 275 | 265 | 255 | → ↑ |
20 18 |
19 17 |
18 16 |
- | - | - | U,N | - | - | - | - |
1.0060 | St60-2 | 590 770 |
570 710 |
335 | 325 | 315 | 305 | 295 | → ↑ |
16 14 |
15 13 |
14 12 |
- | - | - | U,N | - | - | - | - |
1.0070 | St70-2 | 690 900 |
670 830 |
365 | 355 | 345 | 335 | 325 | → ↑ |
11 10 |
10 9 |
9 8 |
- | - | - | U,N | - | - | - | - |
→ : şekillendirme doğrultusunda ↑: şekillendirmeye dik doğrultuda
a: malzeme kalınlığı
U: sıcak haddelenmiş başka işlem görmemiş N: normal tavlanmış